Schotse whisky in één enkel artikel bespreken is onbegonnen werk. De traditie, het aantal destilleerderijen, de vele aromatische profielen en productiemethodes… de rijkdom van deze drank is enorm. Misschien daarom strijdt whisky om de eerste plaats tegen brandy en armagnac in de categorie sterke dranken (zonder rum tekort te doen).
Hier in elk geval een snelle en globale gids voor een eeuwenoude drank met wortels in Schotland en een groot cultureel erfgoed.
Wat is whisky?
Whisky is een sterke drank gemaakt van gemoute granen, voornamelijk gerst, gefermenteerd in water. Simpel gezegd, whisky is een sterke drank van ‘bier’, terwijl brandy een destillaat van wijn is.
Wat is het mouten?
Mouten is een proces dat het uitkiemen van een graankorrel stopt wanneer deze open begint te barsten en het scheutje binnenin laat zien. Rijk aan koolhydraten en voeding voor de gisten die de fermentatie in gang zetten. Deze gisten kunnen niet bij de koolhydraten als de korrels intact en gesloten blijven.
Waar wordt whisky gemaakt?
Whisky en afgeleide varianten kunnen overal ter wereld gemaakt worden. Schotland wordt beschouwd als het whisky-vaderland, maar ook landen als Japan, Ierland of Canada maken deze drank. In de Verenigde Staten vind je bourbon, een soortgelijke drank van maïs en rye whisky van rogge.
Hoe wordt Schotse whisky gemaakt?
1) Alles begint met het mouten van de graankorrels, die eerst worden bevochtigt om de ontkieming te stimuleren en daarna met warmte gedroogd om dit proces te stoppen.
2) De gemoute korrels gaan in vaten met water waar ze met een gecontroleerde temperatuur fermenteren.
3) Deze gefermenteerde massa wordt daarna gedestilleerd. Het product van deze destillatie, een brandewijn, rijpt lange tijd in vaten.
4) Schotse whisky is meestal het resultaat van een mengsel (blend) van de inhoud van verschillende vaten uit verschillende regio’s en destilleerderijen, waarbij het werk van de master blender fundamenteel is.
Welke Schotse whiskyregio’s zijn er en wat zijn hun kenmerken?
De belangrijkste regio’s van Schotse whisky zijn Islay, Speyside, Campbeltown, Lowlands, Highlands en Isles.
Whisky van Islay heeft een aromatisch profiel dat herinnert aan jodium en rook, met volop karakter.
De whisky van Speyside is veel zachter, met tonen van groene appel en vanille, en rijpt doorgaans in sherryvaten.
Die van Campbeltown lijken op de whisky’s van Islay, met toevoeging van vanille en karamel aan het profiel, terwijl die van Lowlands zachter zijn met aroma’s van toffee en vanille.
De whisky uit de Highlands is rijk aan aroma’s van eikenhout, gebak en noten. De whisky’s van de eilanden (Jura, Arran, …) zijn heel gevarieerd en worden meestal in de categorie Highlands geschaard, maar zijn vaak rokeriger.
En nu je dit allemaal weet, raden we je drie whisky’s aan om deze wereld te ontdekken.
100% Schots: Chivas Regal XV Balmain
Hoofdzakelijk een whisky van Speyside, maar de blend bevat diverse whisky’s, minimaal 25 jaar oud en uit heel Schotland. Een prachtige gouden kleur en in de neus tonen van rozijnen, kaneel en karamel. In de mond is het destillaat heel zacht, zonder randen met een romigheid die doet denken aan chocolade. Bovendien gekleed in Balmain. Een oefening in balans.
Zacht en sherry-achtig: The Macallan Sherry Oak 12 Years
Dit is wel degelijk een typische whisky van Speyside, gerijpt in Amerikaanse eikenhouten vaten waar eerder sherry in zat. De jongste whisky is 12 jaar oud. In de neus tonen van noten en specerijen, afkomstig van de sherryvaten. Een prachtige kleur van oud goud.
Deze soort whisky van Speyside zijn een zachte uitdrukking, makkelijk te drinken. Tussen aanhalingstekens dan, want wel met een alcoholpercentage van minimaal 40%.
Jodium en turf: Laphroaig Lore
Met alle kenmerken van de whisky’s van Islay. Rokerige aroma’s van turf gebruikt tijdens het mouten van het graan, en jodiumachtig, wat herinnert aan de kust waaraan zich de voornaamste destilleerderijen bevinden. Deze whisky rijpt eerst in bourbonvaten en daarna in sherryvaten.
